ҚР Премьер-министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында ағымдағы су шаруашылығы жағдайы қаралды. Вице-премьер Қанат Бозымбаев алдағы вегетациялық кезеңдегі қауіптер мен диқандарды сумен қамтамасыз етудегі алдын алу шаралары туралы баяндады, деп хабарлайды kazlenta.kz тілшісі Үкіметтің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Оның айтуынша, оңтүстік өңірлерде су аз цикл сақталып отыр. Шардара су қоймасына келетін ағын су 43%-ға төмендеген, ал Нарын-Сырдария каскадының ірі резервуарларындағы қорлар былтырғы көрсеткіштерден 3,8 млрд текше метрге аз. Осыған байланысты суару маусымының тұрақты өтуін қамтамасыз ету үшін Үкімет су ресурстарын қатаң реттеуге көшуде.
«Осы жылдың 4–5 желтоқсан аралығында Қызылорда, Түркістан және Жамбыл облыстарында Су ресурстары министрлігі, Ауыл шаруашылығы министрлігі, облыс әкімдіктері, құқық қорғау органдары, су шаруашылығы ұйымдары және шаруа қожалықтары өкілдерінің қатысуымен көшпелі кеңестер өткіздім. Үш өңірде де су аз кезеңнің жалғасып жатқаны расталды. 2026 жылғы вегетацияға болжамды су келуі небәрі 1-1,5 млрд текше метр деп бағаланып отыр, бұл 1 млрд текше метрге дейін тапшылық қаупін тудырады. Жамбыл облысында су қоймалардың толымдылығы бар болғаны 41%-ды құрайды, Киров және Теріс-Ащыбұлақ су қоймаларын жобалық деңгейге дейін толмау қаупі бар. Бірқатар облыстарда 2025 жылы ылғалсүйгіш дақылдарды қысқарту жөніндегі жоспарлы көрсеткіштер орындалмағанын атап өтемін», — деді ол.
Дегенмен, суды үнемдеу бойынша оң динамика да сақталуда. Мәселен, су үнемдеу технологиялары қолданылатын алаң 543,5 мың гектардан асқан, жыл сайынғы өсім шамамен 150 мың гектар құрап отыр.
Мемлекеттік қолдау айтарлықтай күшейтіліп, 2026–2028 жылдарға арналған бюджетте 228,1 млрд теңге қарастырылған, оның ішінде 214,6 млрд теңге – инвестициялық субсидиялар.
«Көшпелі кеңестер қорытындысы бойынша мынадай шешімдер қабылданды: Ауыл шаруашылығы министрлігі Су ресурстары және ирригация министрлігімен, облыс әкімдіктерімен бірге жұмыс тобын құрып екі апта мерзімде су пайдалану лимиттерін айқындау және болжамды су келу көлемін ескере отырып алдағы вегетациялық кезеңге ауыл шаруашылығы дақылдарын орналастыру жоспарын бекіту қажет. Сонымен қатар, Орталық Азияда ауа-райы өзгерген жағдайда Су ресурстары және ирригация министрлігі 2026 жылғы 1 ақпанға дейін Ауыл шаруашылығы министрлігіне барлық облыстар бойынша су келуінің ең пессимистік сценарийін ескере отырып су тұтынудың нақтыланған лимиттерін ұсынуы тиіс. Өз кезегінде Ауыл шаруашылығы министрлігі 2026 жылғы 1 наурызға дейін ылғалсүйгіш дақылдардың егістік құрылымын бекітілген су лимиттеріне сәйкес түзетуі қажет», — деді Премьер-министрдің орынбасары Қанат Бозымбаев.
Ал облыс әкімдіктері вегетация басталғанға дейін диқандар арасында ылғалсүйгіш дақылдарды қысқарту және суды аз қажет ететін дақылдарға көшу қажеттігі туралы мақсатты түсіндіру жұмыстарын жүргізуі, сондай-ақ министрліктер мен ғылыми институттармен бірлесіп инновациялық ылғал ұстап қалатын препараттарды сынақтан өткізу үшін әр облыста кемінде 100 гектар аумақты анықтап, қаржыландыруды жергілікті бюджеттен қамтамасыз етуі тиіс.
Сонымен қатар, «Қазсушар» РМК суару суын жеткізу туралы келісімшарттарды ылғалсүйгіш дақылдар бойынша тек бекітілген лимиттер шегінде ғана жасайтын болады.
Бұдан бөлек, Су ресурстары және ирригация министрлігіне 2026 жылғы 1 ақпанға дейін құқық қорғау органдарымен бірлесіп, 2026 жылы судың «қара нарығын» жою жөніндегі нақты іс-шаралар жоспарын Үкімет Аппаратына енгізу тапсырылды.