Биылғы жылдың тамыз айына қарай ҚР-да экономикаға берілген несиелердің көлемі 20,36 трлн теңгені құрады, бұл бір жыл бұрынғыдан 27,1% артық. Несие нарығының негізгі драйвері ипотека. Азаматтардың тұрғын үй салуға және сатып алуға алған несиелерінің көлемі бір жылда бірден 46,3%, 4,16 трлн теңгеге дейін өсті. Бұл экономикаға берілген несие портфелінің 20,4%-ын құрайды, көрсеткіш бір жыл бұрын 17,8%, бес жыл бұрын бар болғаны 8,8% болған еді, деп жазады Finprom.kz-ке сілтеме жасаған kazlenta.kz
Ескерту: бұл ретте ипотекалық сегменттегі мерзімі өткен несиелердің көлемі небәрі 36 млрд теңгені құрады — бір жыл бұрынғыдан 26,4% аз. Ипотекалық несие портфеліндегі мерзімі өткен кезеңнің үлесі бір жыл бұрынғы 1,7%, 2017 жылғы шілдедегі 7,8% және 2014 жылғы 10%-дан астаммен салыстырығанда қазір бар болғаны 0,9%.
Салыстыру үшін: несие нарығының қарқынды дамып келе жатқан екінші сегментінде тұтынушылық несиелер, онда көрініс басқаша. Мұнда несие портфелі бір жылда 32,5%, ал кешіктірілген қарыз 20,9% өсті. Дегенмен, тұтастай алғанда тұтыну сегментіндегі кешіктірілген қарыздың үлес аз, 3,5% ғана.
Ипотеканың мұндай көрсеткіштерінде, яғни портфельдің өсуі мен оның сапасын қатар жақсартуда тұрғын үй құрылыс жинақтары (ТҚЖ) жүйесі бойынша жұмыс істейтін Отбасы банкі маңызды рөл атқарады. Азаматтардың тұрғын үй салуға және сатып алуға берген несиелерінің жалпы көлеміндегі екінші деңгейлі банктердің үлесі бір жыл бұрынғы 57,8% және бес жыл бұрын 34,4% болса, биылғы жылдың шілде айының қорытындысы бойынша 61,8%-ды құрады.
Банктің несие портфелі қазірдің өзінде 2,57 трлн теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан бірден 56,3% артық. Небәрі бір айдың ішінде қаржы институты портфелінің өсімі 2,9%-ды, ал биылғы жылдың басынан бері 23,1%-ды құрады.
Сонымен бірге, Отбасы банкі портфелінің сапасы бүкіл банк секторындағы ең жақсы көрсеткіш. Биылғы жылдың 1 тамызына дейін банк портфеліндегі мерзімі 90 күннен астам мерзімі өткен төлемдері бар несиелердің (NPL 90+) салмағы бар болғаны 0,07%-ды құрады. Салыстыру үшін: жалпы сектор бойынша көрсеткіш 3,84%, яғни 55 есе көп.
Ескерту: биылғы жылдың 1 қазанынан бастап Отбасы банкі көпір несиелері бойынша мөлшерлемелерді өзгертеді. Бұрын тұрғын үй құнының 50% және одан да көп бөлігін жинақтаса, жинақтау мерзіміне қарамастан, банктен жылдық 7%–8,5% мөлшерлемемен (жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі — 7,4%-дан), кейін 5%-ға төмендейтін несие алуға болатын еді.
Бұдан былай бағалау көрсеткішіне (ОБ) және жинақтау кезеңіне байланысты аралық қарыздарға әртараптанған пайыздық мөлшерлеме қолданылады. Мөлшерлемелер диапазоны жылдық 7%-дан 11,5%-ға дейін болады (МТПС — 7,4%-дан). Жинақтау мерзімі жоқ біржолғы жарнамен мөлшерлеме 10%–11,5% (МТПС — 11,2%-дан) құрайды. Дегенмен, бұрынғы мөлшерлемемен несие алу үшін банкте жарты жыл бойы ақша жинаған жеткілікті.
Бір жағынан, жаңа тәсіл жинақ пен несие тепе-теңдігіне құрылған ТҚЖ жүйесіне (бір клиенттер ақша жинап жатқанда екінші біреулері үй алады) тұрақты болып қалуға және үнемді жинақтаушыларға ең төменгі мөлшерлемелерді ұсынуға мүмкіндік береді. Екінші жағынан, бұл клиенттерді ай сайынғы төлемдерді жүйелі түрде жасауға ынталандыратын, болашақ қарыз алушылардың тәртібінің, демек, сектордағы несие сапасының кепілі саналатын ТҚЖ-дағы ұзақ мерзімді жинақтау жүйесі. Тиісінше, инновация сегментті кідірістерден, ал қарыз алушыларды несиені төлемеу мәселелерінен қорғай отырып, ипотекалық портфельдің жағдайын ең жақсы жағдайда сақтауға мүмкіндік береді.
Еске салайық, бүгінгі күні Отбасы банкі өз клиенттеріне тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін несиенің бірнеше түрін ұсынады: алдын ала (үнемдеу тұрғын үй құнының 10% құрайды, несиелер мемлекеттік бағдарламалар мен банктің жеке бағдарламалары аясында беріледі, мысалы, «Әскери баспана», «Өз Үйім», «Ұмай», «Корпоративтік» және жастарға арналған бағдарламалары), тұрғын үй (үнемдеу тұрғын үй құнының 50% құрайды, жинақтау мерзімі 3 жылдан бастап) және аралық (үнемдеу тұрғын үй құнының 50% құрайды, жинақтау мерзімі 3 жылдан аз).