Саясаттанушы Марат Шибутов күзде өткен Nur Otan партияішілік іріктеуге қатысты пікір білдірді. Сарапшының айтуынша, іріктеу партияның жаңаруына ықпал етті.
«Праймериздің тек жаңаруға байланысты емес, сонымен қатар осы бастаманың арқасында Парламентте және мәслихаттарда бірнеше мерзім депутат болған азаматтар ысырылып, олардың орнына жаңа адамдар келуінде», - деді Шибұтов.
Әлеуметтанушы Гүлмира Илеуова Nur Otan партиясының тізімінде жаңа тұлғалардың пайда болғанын атап өтті.
«Бірінші кезекте Nur Otan партиясының тізіміне көңіл аударар едім, өйткені белгілі бір деңгейді бұл тізім қуантып отыр. Мазмұн алмағанда, бұл өкілдер санын кеңейтудің түбегейлі қадамы. Егер сіз партияны жаңарту тұрғысынан алсаңыз, онда тізімдерді жаңартуда ниет бар екенін байқауға болады. Nur Otan партиясы – билік партиясы. Қосылу билік партиясына өтіп, жеңімпаздар үшін дауыс береді. Неліктен билік партиясы басымдықпен көп дауыс алады? Біз көшбасшының айналасында әлеуметтік бірлігі бар феноменді көріп отырмыз», - деді әлеуметтанушы.
Наразылық ретінде сайлауға бару?
Ол қазақстандықтардың бір бөлігі сайлауға тек Nur Otan-ға қарсы дауыс беру үшін барады деп санайды.
«Егер біз сайлауға халықтың шамамен 60%-ы келеді делік, бұл халықтың қанша пайызы наразылық білдіреді (яғни Nur Otan үшін емес, кез келген партияға дауыс береді - ред.еск.). Менің ойымша, бұл көрсеткіш 20% болуы мүмкін. Бұл ретте олар кімге дауыс бере алар еді? Олар Қазақстанның халық партиясына дауыс береді деп ойлаймын. Бұл менің болжамым. Себебі, ҚХП «коммунистік» деген сөзден арылып, осы тұжырымға қарсы болған электоратты тартуға мүмкіндігі бар. Бірақ егер біз басқа партияларға келетін болсақ, сол «Адал» немесе «Ауыл», олар наразылық білдіруші электоратты жинай алады ма? Менің ойымша, «Ауыл» наразылық электоратын жинай алмайды, ал «Адал» бағдарламасынан популизмді байқауға болады. Неғұрлым алыс болса, соғұрлым популизм өседі. «Nur Otan» партиясына дауыс беруге күмәнданған топтар конструктивті партияға дауыс беруі мүмкін», - деді әлеуметтанушы.
Заңгер Серік Беркамалов партиялардың сайлауға нашар дайындалғанына сенімді, дегенмен олардың бұған уақыты жеткілікті болды. Тек Nur Otan партиясын ғана атап өтті, ол кандидаттарды іріктеуді және үгіттеуді соңғы сәтте емес, алдын ала бастады.
«Соңғы күндері кандидаттардың партиялық тізімдерін тапсыруға болатын кезде съездер ұйымдастырылғаны өте таңқаларлық. Олар ақпараттық өрісте көп көріне бермейді. Парламентте ұсынылмаған партиялар қажетті 7% жинап, өтеді деп күтілуде», - деді Беркамалов.
Ол сондай-ақ «коммунистік» сөзінен бас тартқан Қазақстанның коммунистік халықтық партиясының ребрендингін атап өтті. Оның айтуынша, бұл оларға өз қатарына жаңа сайлаушыларды тартуға көмектеседі, бірақ сонымен бірге ескі жақтастардың бір бөлігін жоғалту қаупі бар. Сондай-ақ, ол «Ақжол» партиясының мүмкіндігін жоғары бағалады. Оның айтуынша, адамдардың көпшілігі партияларға емес, олардың өкілдеріне сенеді.
«Азат Перуашев – ашық тұлға, ол әрдайым қоғамның назарында. Ал «Адал» партиясы - бұл түсініксіз партия. Мүлдем жаңа тұлғалар. Оларда қандай бағдарлама және ұрандар болатынын бақылау қызықты болғалы тұр. Сайлау әдеттегідей болады деп ойлаймын», — деп қосты сарапшы.
Беркамалов бұл сайлаудың сәтсіздігін «Жалпыұлттық социал-демократиялық партиясы» деп атады, ол сайлауға бойкот жариялап, қатысудан бас тартты.
Марат Шибутов сайлауалды додада Nur Otan және ҚХП-дан басқа көшбасшыларды көрмейді. Мысалы, Nur Otan тізіміне көптеген танымал адамдар кірді, олар: Ерлан Саиров, Қанат Нұров, Айдос Сарым.
«Басқа партияларға қарасаңыздар, ондай танымал азаматтар жоқ. «Адал» партиясы кандидаттар тізімін жақсарта алар еді. Nur Otan және ҚХП-дан басқа сайлауға дайындалғандар аз болды. Бұл саяси мәдениеттің жалпы құлдырауы болуы мүмкін», - деді Шибутов.
Дегенмен, сарапшылар бұл жолы партиялардың сайлау науқандары анағұрлым мазмұнды болады деп санайды.