Қазақстандық репродуктивті медицина қауымдастығының мамандарының айтуынша, еліміздегі әрбір алтыншы жұп бедеулікпен ауырады. 45% жағдайда бұл науқастар диагнозды жеңіп, жасанды ұрықтандыру технологияларының көмегімен ғана бала туа алады. Бақытымызға орай, бұдан 25 жыл бұрын тұңғыш репродукция орталығы құрылған кездегідей «пробиркадан» нәрестені дүниеге әкелу және туу қазақ дәрігерлері үшін қиын емес, деп хабарлайды energyprom.kz-ке сілтеме жасаған kazlenta.kz
Осы жылдар ішінде көп нәрсе өзгерді: жаңа технологиялар пайда болды, эмбриология және генетика үшін заманауи жабдықтар сатып алынды. ЭКҰ арқылы 25 мыңнан астам нәресте дүниеге келді. Ал «пробиркадан» шыққан тұңғыш қазақстандық қыз Алеся Ли Шиннің өзі ана атанды.
Қазір Қазақстанда ЭКҰ (экстракорпоралды ұрықтандыру) бағдарламалары іске қосылды, КРТ (көмекші репродуктивті технологиялар) процедуралары еліміздің 27 медициналық орталығында жүзеге асырылып жатыр. Репродуктологтар, генетиктер, эмбриологтар тек мегаполистерде ғана емес, облыс орталықтарында да жұмыс істейді.
Сонымен қатар, қаржылық мәселе көптеген бедеу жұптар үшін ана мен әке болу жолындағы ең маңызды кедергі болып қала береді. Егер ерлі-зайыптылар квота алмаған болса, онда экстракорпоралды ұрықтандыруды өз қаражаты есебінен емдеу болашақ ата-анаға дөңгелек сомаға түседі. Біз ҚР-дағы ең ірі он клиникадағы КРТ қызметтерінің прейскуранттарын салыстырдық және шығындарға әсер ететін барлық қосымша факторларды бағаладық.
Ірі қазақстандық клиникаларда бастапқы стандартты ЭКҰ хаттамасының орташа бағасы 450 мың теңгеден 500 мың теңгеге дейін. Маңызды: бұл сома эмбриондарды криоконсервациялау және жібіту, бедеулік еркектен болса СИЦИ әдісімен ұрықтандыру (ICSI — Intra Cytoplasmic Sperm Injection, сперматозоид интрацитоплазматикалық инъекциясы сияқты медициналық қызметтерді қамтымайды және қосымша төлейді. Бұл қосымша тағы 400–500 мың теңге. Көптеген жұп үшін осы процедуралар ұсынылады және көбіне бағдарламаның сәтті болуы үшін қажет.
Шығындардың үшінші бөлігін дәрі-дәрмек құрайды. Алматы репродуктивті медицина институты дәрігерлерінің алдын ала болжамы бойынша, хаттамадағы әйелге арналған дәрі-дәрмекке қосымша 50–500 мың теңге жұмсалуы мүмкін. Гормоналды ынталандыру мөлшері мен дәрі-дәрмектің мөлшері диагнозға байланысты. Сонымен қатар, ерлі-зайыптылар өз қаражатына тест тапсыруы керек. Бұл шамамен 150 мың теңгеге артық. Осылайша, пациенттер хаттаманы бастағанға дейін резервте болуы керек ең жоғары сома 1,65 млн теңгені құрайды.
ЭКҰ туралы шешім қабылдаған әрбір үшінші жұп бұл соманы тағы екі немесе тіпті үш есе көбейтуі керек, өйткені бірінші әрекетте жасанды ұрықтандыру арқылы бала туа алмайды. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметі бойынша, республика бойынша ЭКҰ бағдарламасының тиімділігі орташа есеппен 42%-ды құрайды. Денсаулығы мықты емес әйелдер үшін ЭКҰ жүктілікке шыдау және бала туу да оңай шаруа емес. Take home baby көрсеткіші — имплантацияланған эмбриондар санынан туылған балалардың үлесі — Қазақстанда 32%-ды құрайды. Шын мәнінде, әрбір үшінші ЭКҰ хаттамасы ғана босанумен аяқталады.
Соңғы жылдары отандық репродуктологтар медициналық туризм туралы айтыла бастады. Жаңа үрдіс пайда болды: қазақстандық емханаларға басқа елдерден — Орталық Азияның жақын елдерінің азаматтары да, Германиядан, Қытайдан, АҚШ-тан және Түркиядан да көбірек келе бастады. Қазақстандық ЭКҰ клиникаларына қызығушылық екі факторға байланысты: бір жағынан, Қазақстанда жасанды ұрықтандыру бағдарламасының тиімділігі дамыған елдердегідей жоғары болса, екінші жағынан емдеу соншалықты қымбат емес.
Айтпақшы, екі қазақстандық ЭКҰ орталығында тіпті шетелдік науқастар үшін жеке прейскурант бар. Көрші елдердің азаматтары үшін стандартты хаттама 505–564 мың теңге тұрады, бұл қазақстандықтарға арналған бағаға қарағанда 11%–20% қымбат, алыс шетелдерден келушілерге 750–846 мың теңге, яғни қазақстандықтарға арналған бағадан 65%–80% қымбат.
Қазақстандағы ЭКҰ хаттамасының құнын дамыған елдердегі КРТ бағдарламаларымен салыстырсақ, отандық клиникалардың арзан екені байқалады. Егер ҚР-да стандартты ЭКҰ бағасы орта есеппен 1 мың АҚШ долларын құраса, израильдік клиникада хаттама 5,3 мың АҚШ долларын құрайды. Германия немесе Ұлыбританияның танымал клиникаларында жасанды ұрықтандыру үшін 8 мың АҚШ доллардан астам, ал АҚШ-та 9,5 мың АҚШ долларын төлеу қажет болады. Сондай-ақ медициналық процедуралар мен гормоналды препараттардың қосымша шығындарын ескеру маңызды. Сонымен қатар, делдалдарға, аудармашыларға, аударымдарға және т. б. қызметтерге ақы төлеу керек болуы мүмкін.